Społeczeństwo II Rzeczpospolitej; Kalendarium II Rzeczpospolitej (1918-1939) NAUKA W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYM; MNIEJSZOŚCI NARODOWE W MIĘDZYWOJENNEJ RZECZPOSPOLITEJ; Demokracja parlamentarna w pierwszych latach Drugiej Rzeczpospolitej. W gospodarce Rzeczypospolitej w XVI w. dominowało rolnictwo i uprawa zbóż. Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana w Polsce i na Litwie rozwinęła się m.in. z powodu większego zapotrzebowania na żywność na zachodzie Europy. Miasta nie miały w Rzeczypospolitej silnej pozycji, wyjątkiem był np. Gdańsk. Gospodarka Rzeczypospolitej w XVI w. to handel na linii wschód-zachód Europy i Gospodarka, kultura i społeczeństwo ; 66 Collegium Novum - czyli pacyfiści II RP Ogłoszenia. Zostań naszym fanem. Obserwuj nas w social mediach : ) 12/11/2016. Społeczna struktura republiki rzymskiej. patrycjusze – najważniejsza grupa społeczna Rzymu; wywodzili się najzamożniejszych rodzin, posiadali pełnię praw obywatelskich; do V wieku p.n.e. byli grupą zamkniętą, nie wchodzili w związki małżeńskie z przedstawicielami warstw niższych; plebejusze – posiadali obywatelstwo Rzymu, bez Pierwsze i zarazem jedyne tłumaczenie dzieł Fruda za II RP to "Wstęp do psychoanalizy" z 1936 roku. Kempnerówna, Zaniewicki, pod redakcją Gustawa Bychowskiego. Ten ostatni był zresztą właśnie psychiatrą i psychoanalitykiem o międzynarodowej renomie. Referat na temat wpływu wojen na ustrój polityczny, gospodarkę i kulturę Rzeczypospolitej w XVII wieku. Rzeczpospolita około roku 1619. Jak widać na ilustracji powyżej złoty wiek Rzeczypospolitej przypadł na koniec XVI i pierwszą połowę XVII wieku, kiedy po wojnie z Rosją osiągnęła ona w 1618r największy zasięg terytorialny w Gospodarka i społeczeństwo polskie w XVI w. Wydarzenia politczyne, gospodarcze i militarne mające wpływ na bezpieczeństwo Europy i świata. Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana „Jesień narodów“. Scharakteryzuj przemiany społeczno- gospodarcze w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1989-1991. Złoty wiek Polski (XVI wiek): historia, gospodarka, polityka zagraniczna Złoty wiek w Polsce: gospodarka Rzeczypospolitej i handel. Ważną rolę w XVI-wiecznej Polsce odgrywał handel zagraniczny. Eksportowano przede wszystkim produkty rolne i leśne, natomiast sprowadzano różnego typu produkty luksusowe. Liczba wyników dla zapytania „społeczeństwo i gospodarka rp w xvi w”: 10000+ Społeczeństwo i gospodarka RP w XVI w. - DOPASOWYWANIE POJĘĆ Połącz w pary Metoda główna – praca pod kierunkiem. Metody pomocnicze – rozmowa nauczająca, wykład. Forma pracy – praca z danymi liczbowymi (wykres, tabela), praca z mapą. 3. Środki dydaktyczne. mapa w atlasie Polska w latach 1918‑1939. Gospodarka i społeczeństwo. 4. Przebieg lekcji. UkEXck. Robotnicy stanowili, bardzo pokaźną część społeczeństwa, drugą, co do liczebności, po chłopach, klasę społeczną w Polsce. Liczyli oni wraz z rodzinami 27,5% ludności kraju, a odsetek ten wzrósł w 1939 r. i wynosił już około 30%. Spośród połowy robotników zatrudnionych w przemyśle tylko część można zaliczyć do wielkoprzemysłowej klasy robotniczej. Klasa robotnicza była ponadto silnie zróżnicowana wewnętrznie. Wspomniana gradacja opierała się na zasadzie kwalifikacji i charakteru zakładu pracy (wielki, średni czy mały), a także prywatny czy państwowy. Ten ostatni czynnik był niezwykle istotny, bowiem instytucje państwowe samorządowe zapewniały swym robotnikom i pracownikom stosunkowo wysokie i płace i stabilną sytuację zatrudnienia, co wówczas było niezwykle ważne. Na szczycie hierarchii robotniczej znajdowali się wiec, obok wykwalifikowanych robotników wielkiego przemysłu, także robotnicy – pracownicy państwowi. Niżej plasowali się pracownicy średniego oraz drobnego przemysłu i na przykład usług, a najniżej robotnicy niewykwalifikowani, bez stałego miejsca pracy, sezonowi. Odrębne miejsce, na uboczu tej hierarchii, zajmowała służba domowa. W okresie międzywojennym, zwłaszcza w okresie wielkiego kryzysu wytworzyła się niemała kategoria stale bezrobotnych, granicząca z marginesem społecznym. Problem bezrobocia odgrywał, bowiem wielką rolę w strukturze wewnętrznej klasy robotniczej. W najbardziej tragicznych latach, 1932 – 1933 co trzeci robotnik nie miał pracy. Ale i później bezrobocie zmniejszało się znacznie wolniej, nie wskazywałyby na to procesy koniunkturalne. Pod koniec 1938 roku efektywna liczba pozbawionych zatrudnienia robotników nie była o wiele mniejsza od wykazanej przez spis w grudniu 1931 r., w okresie kryzysu, kiedy bez pracy pozostawało 600 tys. osób. Struktura społeczna w II RP Ludność miejskaRobotnicyDrobnomieszczaństwoInteligencjaBurżuazjaLudność wiejska Jednym z większych problemów Polski lat 1918-1939 była kwestia mniejszości narodowych. Ponad 30 procent ludności Rzeczpospolitej stanowiły nie-polskie grupy etniczne. Najwięcej, bo ok. mln., było Ukraińców zamieszkujących południowo-wschodni obszar kraju. Posiadali oni szereg uprawnień w dziedzinie społeczno-gospodarczej oraz kulturalnej. Duża część mniejszości ukraińskiej zachowywała postawę lojalną wobec rządu. Radykalne środowiska ukraińskie walczące o pełną autonomię były zdecydowanie zwalczane przez władze warszawskie. Sytuacja Ukraińców w Polsce była jednakże dużo lepsza niż ich rodaków w Związku Sowieckim egzystujących w warunkach dyktatury komunistycznej. W latach 30. sowieci konfiskowali wszystkie produkty rolne i zwierzęta zagrodowe z ukraińskiej wsi. Rezultatem tego był tzw. sztuczny głód, który pochłonął kilka milionów ofiar. Trzymilionowa społeczność żydowska była dość zróżnicowana. Jej warstwy średnie cieszyły się względnym dobrobytem. Klasa pracująca, rzemieślnicy oraz drobni kupcy zmagali się z wieloma problemami, jak regres gospodarczy, uprzedzenia rasowe, eksplozja demograficzna (duża liczba rodzin żydowskich była wielodzietna). Pomimo to, okres 20-lecia międzywojennego był dla wielu polskich Żydów czasem stabilizacji i pewnego postępu. Żydowskie szkoły podstawowe i średnie wykształciły całe pokolenie młodych ludzi. Kwitła prasa żydowska – wydawana zarówno po polsku, jak i w jidysz. W roku 1925 powstał w Wilnie Żydowski Instytut Naukowy. Istniał również cały szereg organizacji społecznych: szpitale i sierocińce, kluby sportowe, związki spółdzielcze. Pierwszą kobietą zasiadającą w polskim parlamencie w 1919 r. była syjonistka Roza Pomeranc-Melcer. Prawie milionowa mniejszość niemiecka miała do swej dyspozycji szereg organizacji politycznych, kulturalnych i społecznych. Większość z nich połączyła się w 1931 r., tworząc Radę Niemców w Polsce. Dojście Hitlera do władzy miało duży wpływ na społeczność niemiecką nad Wisłą. Przy poparciu nazistów powstała Partia Młodoniemiecka, która otwarcie domagała się włączenia ziem byłego zaboru pruskiego do III Rzeszy. * Polskie organizacje społeczne obejmowały tysiące różnorodnych stowarzyszeń. Na czoło wysuwała się działalność oświatowo-wychowawcza reprezentowana przez Towarzystwo Czytelni Ludowych, Towarzystwo Szkoły Ludowej oraz Polską Macierz Szkolną. W środowiskach robotniczych aktywne było Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego (TUR), które prowadziło kursy praktyczne oraz ideowe. Największą organizacją młodzieżową był Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP). Harcerstwo wychowało zastępy młodych patriotów, z których wielu oddało życie w czasie II wojny światowej. Niezmiernie ważnym elementem życia społecznego był ruch spółdzielczy. Spółdzielnie zakładane były zarówno przez środowiska lokalne, jak i mające swe ogólnopolskie centrale. Najbardziej znany był Związek Spółdzielni Spożywców „Społem” posiadający ponad trzy tysiące sklepów. Kryzys gospodarczy, który rozpoczął się w 1929 r. w Stanach Zjednoczonych, dotknął również Polskę. Zmniejszenie produkcji oraz ograniczenie wydatków na nowe inwestycje spowodowało poważny wzrost bezrobocia. W konsekwencji zmniejszył się popyt na artykuły przemysłowe i żywnościowe co miało fatalne skutki dla polskiej wsi. Ceny płodów rolnych gwałtownie spadały a rolnicy nie mieli często pieniędzy na zakup tak podstawowych rzeczy jak zapałki i świece. Poprawa sytuacji nastąpiła dopiero w roku 1933. Z jednej strony, wzrosły ceny światowe na artykuły rolnicze, z drugiej zaś rząd rozpoczął organizowanie robót publicznych dla bezrobotnych. Nowe miejsca pracy stworzono przy budowie dróg, trakcji kolejowych, wodociągów i elektryfikacji kraju. Dalszy rozwój gospodarczy był w dużej mierze zasługą wybitnego polityka i reformatora ekonomii Eugeniusza Kwiatkowskiego, który od 1935 r. pełnił funkcję wicepremiera i ministra skarbu. Kwiatkowski był autorem budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP), na obszarze między Wisłą i Sanem. W latach 1937-1939 powstało tam kilka wielkich zakładów, stojących na wysokim poziomie technologicznym, elektrownia w Rożnowie, zakłady metalurgiczne w Stalowej Woli oraz zakłady budowy samolotów w Mielcu. W latach 30. intensywnie rozwijała się Warszawa. Wodociągi, światło i gaz dotarły do uboższych dzielnic robotniczych. Budowano nowe hotele i szpitale. Pod koniec lat 30. stolica przeżywała prawdziwy renesans pod zarządem prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. Warszawa stawała się miastem światowym. Opracowano projekt budowy metra, którego realizacji przeszkodził wybuch wojny. II Rzeczpospolita może się poszczycić poważnymi osiągnięciami gospodarczymi. W ciągu kilku lat po odzyskaniu niepodległości udało się zjednoczyć trzy systemy ekonomiczne pozostałe po epoce rozbiorów. Przez stosunkowo krótki okres dwudziestu lat zbudowano Gdynię z jednym z najnowocześniejszych portów na świecie, dokonano korzystnej reformy walutowej, rozbudowano sieć dróg samochodowych i kolejowych oraz rozpoczęto budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego. To tylko kilka przykładów społeczno-gospodarczego rozwoju Polski w latach 1918-1939. Kazimierz Wierzbicki Odrodzona Polska stanęła przed wieloma problemami, jak analfabetyzm czy konflikty narodowościowe. Rozwinęła się jednak kultura, pozbawiona ograniczeń rozbiorowych. Geneza – pierwsza od dawna (po zaborach) możliwość swobodnego rozwoju kultury polskiej w całym kraju – problemy: różnice w rozwoju cywilizacyjnym między dawnymi zaborami, analfabetyzm – ok. 30% ludności – mniejszości narodowe (na Kresach Polacy byli wręcz mniejszością) Struktura społeczna: – liczba ludności II Rzeczypospolitej wzrosła z 27 do 35 mln (szósty kraj w Europie) – aż 75% ludności mieszkało na wsi – struktura społeczna: 55% chłopów, 27% robotników, 11% drobnych przedsiębiorców, 5% inteligencji – religia: katolicyzm miał konstytucyjnie „naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań”, poza nim były inne wyznania (prawosławni, ewangelicy podzieleni wg narodowości) i religie (żydzi, muzułmanie) Mniejszości narodowe Ukraińcy (15% ludności, połowa wszystkich mniejszości narodowych): – poza prawosławnym Wołyniem w większości grekokatoliccy – autorytet moralny i polityczny Ukraińców – greckokatolicki abp Andrzej Szeptycki – dobrze zorganizowani (partie polityczne, stowarzyszenia kulturalne, spółdzielnie) – głównie chłopi (często analfabeci, mało wykształconych) – próba włączenia Ukraińców w główny nurt życia politycznego RP nie udała się (jego zwolennik, minister Bronisław Pieracki – w 1934 zamordowany przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów) Żydzi (ok. 10% ludności): – głównie w miastach; zajęcie – przede wszystkim handel i usługi, ale też duży udział w wolnych zawodach (połowa adwokatów i lekarzy w Polsce) – większość niezasymilowanych (osobne dzielnice i miasteczka, język jidysz; żydowska część Warszawy największym żydowskim miastem w Europie, a drugim na świecie po Nowym Jorku) – rozkwit kultury żydowskiej: Żydowski Instytut Naukowy w Wilnie (JIWO), największa w Europie jesziwa (uczelnia religijna) w Lublinie, teatry, prasa i wytwórnie filmowe tworzące w jidysz – światowy ewenement – żydowskie szkolnictwo (dzięki poparciu Piłsudskiego zrównane z publicznym) i żydowskie partie polityczne (lewicowy Bund, prawicowa religijna Agudat Isroel) – osobny nurt polityczno-społeczny – syjonizm (idea budowy państwa żydowskiego w Palestynie i przygotowania się do tego w Polsce: kursy rolnicze, kluby sportowe, skauting żydowski) – fale niechęci wobec Żydów: w okresie walk o granice (oskarżenia o sprzyjanie bolszewikom) i po śmierci Piłsudskiego (wystąpienia antyżydowskie endecji w związku z jej dążeniem do władzy, numerus clausus na uczelniach – ograniczenie liczby przyjmowanych studentów żydowskich) (Piłsudski popierał autonomię kulturalną dla Żydów w zamian za ich lojalność wobec państwa; ugrupowania żydowskie poparły zamach majowy) Białorusini: – świadomość narodowa dopiero się tworzyła, ale też mieli własne organizacje kulturalne – w większości prawosławni – część ludności Kresów deklarowała narodowość „tutejszą” (czyli nie miała świadomości narodowej) Niemcy: – zamożni chłopi, ale także mieszkańcy miast – dobrze zorganizowani (rozwinięta prasa) – związki z państwem niemieckim; po rozpoczęciu II wojny światowej okazało się, że wielu polskich Niemców potajemnie przygotowywało się do tego (tworzyli bojówki, mordowali polskich działaczy wg przygotowanych wcześniej list) Elementem likwidacji śladów rozbiorów, ale pośrednio także wypierania kultury ukraińskiej i rosyjskiej, była akcja „rewindykacji” cerkwi prawosławnych (odebranych wcześniej przez zaborców katolikom i grekokatolikom) oraz burzenia cerkwi (np. 1937-1938 na Lubelszczyźnie). Łącznie Kościół prawosławny stracił 1/3 cerkwi (zburzonych lub przekazanych, gł. Kościołowi katolickiemu). Symbolem usunięcia pozostałości po zaborach było zburzenie monumentalnego soboru (katedry) św. Aleksandra Newskiego na placu Saskim w Warszawie (obecnie plac Piłsudskiego, przed Grobem Nieznanego Żołnierza). Oświata problem: duże dysproporcje między Kresami a zachodnią i centralną Polską (na Kresach rzadka sieć szkół i duży analfabetyzm, w dawnym zaborze pruskim od dawna istniejąca powszechna oświata) rozwiązanie: 1932 reforma szkolnictwa ministra Janusza Jędrzejewicza (ujednolicenie systemu oświaty): – obowiązek szkolny na poziomie szkoły powszechnej – jednolity program nauczania i podręczniki – licea ogólnokształcące z założenia elitarne – nacisk na wychowanie patriotyczne i propaństwowe (w praktyce do II wojny światowej nie udało się zwalczyć analfabetyzmu, przede wszystkim na wsiach) Rozwój nauki i kultury Dwa decydujące czynniki: – nagłe usunięcie ograniczeń rozbiorowych (możliwość rozwijania polskiej kultury) – związki z kulturą światową rozwijającą się po zakończeniu I wojny światowej (rozwój radia i kina, kultura masowa) Dziedziny rozwoju – wybrane przykłady: – nauka: Polska Akademia Umiejętności w Krakowie, matematycy z tzw. szkoły lwowskiej (Hugo Steinhaus, Stefan Banach), chemia (Ignacy Mościcki) – literatura: Władysław Reymont (w 1924 laureat nagrody Nobla za powieść „Chłopi”), Stefan Żeromski, reportażysta Melchior Wańkowicz, grupa poetycka „Skamander” (Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jan Lechoń), rozwój kabaretu literackiego – architektura: modernizm (nowoczesne dzielnice w Warszawie, Gdynia, pierwsze polskie wieżowce – np. warszawski „Prudential”), tworzenie tzw. stylu narodowego – sztuki wizualne (różne nurty malarstwa: impresjonizm, awangarda, obrazy historyczne Wojciecha Kossaka) – kinematografia: od ekranizacji literatury pięknej do komedii muzycznych i melodramatów; wiele wytwórni filmowych, pojawienie się „gwiazd” (Eugeniusz Bodo, Mieczysława Ćwiklińska, Adolf Dymsza, Hanka Ordonówna, Jadwiga Smosarska) – technika: polskie konstrukcje samolotów sportowych i wojskowych, aerodynamiczne lokomotywy i spalinowe wagony kolejowe („Luxtorpeda” kursująca do Zakopanego) – sport: lekka atletyka (Halina Konopacka, Janusz Kusociński, Stanisława Walasiewiczówna), lotnictwo sportowe (Franciszek Żwirko, Stanisław Wigura) [podstawa programowa szkoły ponadgimnazjalnej – [podstawa programowa ośmioklasowej szkoły podstawowej –